AI gebruiken? Dan is AI-geletterdheid verplicht
Sinds 2 februari 2025 is AI-geletterdheid verplicht voor organisaties die AI gebruiken. Dit is onderdeel van de AI Act: de Europese wet die ervoor zorgt dat we AI veilig, bewust en verantwoord gebruiken. Gebruik je Microsoft Copilot, ChatGPT of andere AI-tools? Dan gelden deze regels ook voor jou. In deze blog lees je alles wat je moet weten over AI-geletterdheid!
Auteur
Karin Kouwenhoven
Compliance Manager
Leestijd
4 minuten
Diensten / categorie
Publicatiedatum
14 juli 2025
Wat is AI-geletterdheid?
AI-geletterdheid betekent dat je medewerkers begrijpen wat AI is, hoe het werkt en welke risico's erbij komen kijken. Het gaat niet alleen om technische kennis, maar juist ook om bewustzijn: wanneer moet je kritisch blijven? Wanneer is menselijk toezicht nodig?
De AI Act maakt dit een verplicht onderdeel van je organisatiebeleid. Iedereen die AI gebruikt, beheert of er indirect bij betrokken is, moet over deze basiskennis beschikken.
Waarom is AI-geletterdheid verplicht volgens de AI Act?
De AI Act wil voorkomen dat AI blind wordt vertrouwd of verkeerd wordt ingezet. Denk aan:
- Manipulatie: AI die mensen op een misleidende manier probeert te beïnvloeden.
- Kwetsbare groepen: denk aan systemen die misbruik maken van kinderen, ouderen of mensen met een beperking.
- Social scoring: AI die mensen beoordeelt op hun gedrag of persoonlijke kenmerken.
- Gezichtsherkenning in openbare ruimtes: real-time biometrische identificatie op straat, bijvoorbeeld.
- Emotieherkenning: zoals AI die ongemerkt je gedrag analyseert en je in hokjes plaatst.
Als je AI-geletterd bent weet je hoe je AI-systemen kunt beoordelen en wat AI wel en niet mag doen.
Voor wie geldt de verplichting?
De verplichting tot AI-geletterdheid geldt voor alle organisaties die AI gebruiken in hun processen. Dat kan breed zijn:
- AI voor dagelijkse taken: zoals rapportages, e-mails of data-analyse via Microsoft Copilot of Power BI.
- AI bij besluitvorming: zoals personeelsplanning, kredietbeoordeling of salesprognoses.
- Individueel gebruik van AI-tools: zoals ChatGPT of beeldgenerators.
Kort gezegd: gebruikt jouw organisatie AI? Dan moet je je medewerkers trainen.
4 stappen om AI-geletterdheid te borgen
AI-geletterdheid organiseren hoeft niet ingewikkeld te zijn. Met deze stappen voldoe je snel aan de eisen:
- Breng het kennisniveau in kaart: weten je medewerkers wat AI wel en niet kan? Herkennen ze risico's?
- Start met een AI Awareness training: op ons leerplatform Learn 360 staat een laagdrempelige AI Awareness training. Praktisch, helder en direct toepasbaar.
- Geef verdieping aan teams die AI gebruiken: werken teams met AI bij besluitvorming? Zorg dan voor extra scholing, ook over ethiek en wetgeving.
- Maak AI onderdeel van je organisatiebeleid: leg vast hoe jullie omgaan met AI. Zo voldoe je aan de regels én versterk je het vertrouwen.
AI gebruiken zonder risico's? Begin bij je medewerkers
"AI-tools maken je organisatie slimmer, maar alleen als je mensen weten wat ze doen. Begin vandaag nog met AI-geletterdheid."
Wie houdt toezicht op AI-geletterdheid?
Sinds de AI Act (februari 2025) moeten organisaties AI-geletterdheid borgen bij medewerkers die AI gebruiken of beheren. In Nederland houden o.a. de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) toezicht, samen met sectorale toezichthouders.
Vanaf augustus 2025 wordt er echt gehandhaafd. De insteek is eerst: helpen verbeteren. Blijft actie uit? Dan volgt handhaving.
Waarom het slim is om nu te starten
AI-geletterdheid is niet alleen verplicht, maar geeft je organisatie direct voordelen:
- Snellere adoptie van AI-tools: medewerkers die snappen hoe AI werkt, kunnen er sneller én slimmer mee aan de slag.
- Betere beslissingen: wie kritisch en bewust omgaat met AI, voorkomt fouten en haalt meer uit analyses en adviezen.
- Meer vertrouwen in technologie: een team dat begrijpt wat AI doet, gebruikt het met meer zekerheid. En dat zie je terug in de samenwerking en resultaten.
- Vooruitlopen op wetgeving: de AI Act is nog maar het begin. Door nu te investeren in kennis, ben je straks niet alleen compliant, maar ook voorbereid op wat nog meer komt.
Veelgestelde vragen over AI geletterdheid
Wat is AI-geletterdheid precies?
AI-geletterdheid betekent dat medewerkers begrijpen wat AI is, hoe het werkt, wat de risico’s zijn en hoe je er verantwoord mee omgaat binnen je organisatie.
Voor wie is AI-geletterdheid verplicht?
Voor alle medewerkers die AI gebruiken of beheren. Dit geldt dus niet alleen voor IT’ers of data scientists, maar ook voor marketing, HR en andere afdelingen die AI-tools inzetten.
Wie controleert of ik voldoe aan deze verplichting?
In Nederland houden de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), de RDI en sectorale toezichthouders toezicht. Vanaf 2 augustus 2025 gaan zij hier actief op handhaven.
Wat als ik nog niet voldoe aan de regels?
In eerste instantie krijg je de kans om je aanpak te verbeteren. Pas als je geen actie onderneemt, kan er handhaving volgen.
Hoe zorg ik dat mijn organisatie AI-geletterd is?
Start met een nulmeting, train je teams, maak AI-bewustzijn onderdeel van je beleid en leg alles goed vast. Liever niet zelf het wiel uitvinden? Laat je begeleiden door een partij die hierin gespecialiseerd is.
Wat betekent ‘AI-geletterdheid’ in de praktijk?
AI-geletterdheid betekent dat medewerkers snappen wat AI is, hoe het werkt, wat de risico’s zijn en hoe je er verantwoord mee omgaat. Denk aan kennis over bias, transparantie en gegevensgebruik.
Moet ik AI-trainingen verplicht documenteren?
Ja, bewijsvoering is verplicht. De AI Act verwacht dat je kunt aantonen wat je doet om AI-geletterdheid te borgen. Dat kan via een opleidingsplan, documentatie of registraties van trainingen.